Demokratikleşme Paketi Avrupa’nın da gündeminde. Paket, 16 Ekim’de açıklanacak İlerleme Raporu öncesi genel olarak olumlu karşılanırken, daha fazla adım atılması gerektiğine vurgu yapılıyor. Paketi değerlendirenlerin aklında ise hâlâ Gezi olayları var.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın geçen hafta açıkladığı Demokratikleşme Paketi Türkiye’de olduğu gibi Avrupa’da da yakından takip edildi. Birçok gazete tarafından haberleştirilen paket, Avrupalı yetkililerin gündeminde. Uzun zaman sonra demokratikleşmeyi ve Avrupa standartlarını yeniden Türkiye gündemine sokan paketin genel olarak olumlu karşılandığını söylemek mümkün. Bilindiği üzere Avrupa Birliği (AB) 16 Ekim’de Türkiye’ye dair ilerleme raporunu açıklayacak. Söz konusu raporun Gezi olaylarından sonra yayımlanacak ilk rapor olduğunu hatırlatmakta fayda var. Dolayısıyla reform paketinin ilerleme raporuna ne şekilde yansıyacağı daha çok önem kazanıyor. Merak edilen soru şu: “Başta Gezi olayları olmak üzere Türkiye’nin son dönemde uluslararası arenada yaşadığı imaj kaybı, reform paketiyle telafi edilebilecek mi?”
Bazılarına göre darbe girişimi, bazılarına göre ise son derece masum bir toplumsal tepki olarak değerlendirilen Gezi olayları öyle ya da böyle Türkiye’nin uluslararası arenadaki algısına büyük zarar verdi. Ardı ardına gelen büyüme rakamlarıyla Avrupa’da birçok ülkeyi kıskandıran Türkiye, bir anda Mısır ve Libya gibi ciddi iç karışıklıkların yaşandığı ülkelere benzetilmeye başlandı. İki hafta önce, Birleşmiş Milletler’in (BM) 68. Genel Kurulu’na katılmak için Amerika’ya giden Cumhurbaşkanı Abdullah Gül “Herkes ‘Gezi’yi soruyor, olaylar Türkiye’nin imajına çok zarar verdi.” diyerek söz konusu algı değişimine işaret etti. Benzer bir açıklama Türkiye ekonomisinin geldiği noktada büyük payı bulunan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’dan da gelmişti. Babacan katıldığı bir televizyon programında “Gezi Parkı olaylarının, Türkiye’nin itibarı, dış algısı açısından son derece olumsuz etkisi oldu. Ciddi hasar meydana geldi. Bu hasarın birkaç ayda tamir edilebilecek bir hasar olduğunu düşünmüyorum.” demişti.
Bu açıdan bakıldığında herkesin Gezi olaylarını sorduğu bir ortamda açıklanan reform paketinin Türkiye’nin uluslararası arenadaki algısına pozitif bir etki yapacağı muhakkak. En azından Türkiye algısı değişecektir. Uzun süredir eylem ve polis müdahalesi haberleriyle gündeme gelen Türkiye önümüzdeki süreçte demokrasi ve reform haberleriyle anılmaya başlanacak. Nitekim bunu AB’li yetkililerin ilk açıklamalarında görmek mümkün. Başbakan Erdoğan’ın konuşmasının akabinde bir açıklama yapan AB Komisyonu Sözcüsü Peter Stano, reform paketini memnuniyetle karşıladıklarını belirtti ve Türkçe dışındaki dillerin kullanılması, azınlık hakları, Mor Gabriel Manastırı arazisinin iadesi, inanç özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü, yüksek seçim barajı ve partilere hazine yardımı gibi birçok önemli konuya değinen paketin, 16 Eylül’de açıklanacak ilerleme raporuna da gireceğini sözlerine eklemeyi ihmal etmedi.
Öte yandan aynı gün bir açıklama yapan Avrupa Parlamentosu’nun Türkiye Raportörü Hollandalı Ria Oomen-Ruijten ise daha temkinli bir dil kullandı. Reform paketinin tüm beklentileri karşıladığını söylemenin gerçekçi olmayacağını ifade eden Ruijten, daha fazla adımın gerekli olduğunu vurguladı.
Avrupa paketin dışındakine de bakar
Bu açıklamalar Gezi olaylarından sonra Avrupa’da oluşan negatif Türkiye algısının değişmeye başladığının işareti olarak değerlendirilebilir. Fakat yine de dereyi görmeden paçayı sıvamamakta fayda var. Zira ilk anda yapılan olumlu açıklamalar Türkiye’nin son dönemde yaşadığı imaj kaybının tamamen telafi edildiği anlamına gelmiyor. Hâlâ kafalarda ciddi soru işaretleri var.
Stockholm Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü (SUITS) Başkanı Dr. Paul T. Levin’e göre, Türkiye’nin Gezi olayları sonrasında yaşadığı imaj kaybı o kadar büyük ki; reform paketinin bu hâliyle söz konusu kaybı telafi etmesi mümkün değil. Dr. Levin, paketi genel olarak olumlu bulduğunu ancak Gezi olayları akabinde Batı medyasında Türkiye’ye dair en çok konuşulan ‘ifade ve basın özgürlüğü’ gibi konuların pakete giremediğini söyledi.
Geçen hafta içinde paketi anlatmak üzere Brüksel’i ziyaret eden AB Bakanı Egemen Bağış, burada 22. müzakere faslının 5 Kasım’da resmen açılabileceğini söyledi. Ancak Levin, aynı şekilde düşünmüyor. “Paketin bu hâliyle Avrupalı yetkilileri Türkiye ile yeni bir fasıl açmaya ikna edebileceği konusunda şüpheliyim.” diyen Levin, bununla birlikte Türkiye’nin imajını düzeltme adına önemli bir adım atıldığını belirtiyor.
Kopenhag Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışan Türkiye uzmanı Daniella Kuzmanoviç de paketi, her ne kadar olumlu bir adım olarak görse de Türkiye’nin imajını tamamen düzeltmeye yetmeyeceğini düşünenlerden. Hükümetin daha önce yaptığı açıklamalara bakarak çok daha kapsamlı paket beklediğini belirten Kuzmanoviç, “Bana göre her reform paketi demokratikleşme yolunda atılan olumlu bir adımdır. Ancak önceki açıklamalar beklentiyi çok yükseltmişti. Özellikle Kürt meselesi hakkında daha kapsamlı reformlar bekliyordum. Bu yönüyle hayal kırıklığına uğradığımı söyleyebilirim.” diyor. Kuzmanoviç Avrupa’da birçok kesimin aklını meşgul eden bir soruya da dikkatleri çekiyor; Gezi eylemleri sona erdi mi? Kendisine göre ermedi. “Önümüzdeki süreçte yeni eylemler olacaktır.” diyen Kuzmanoviç, Türkiye’nin imaj kaybını gidermek için daha kapsamlı reformlara ihtiyacı olduğunu vurguluyor.
Avrupa Parlamentosu’nun Hollanda İşçi Partisi Milletvekili Emine Bozkurt ise; her şeye rağmen reform paketinin Türkiye-AB ilişkilerine olumlu katkı sağlayacağına inanıyor. Demokratikleşme Paketi’nin, ilerleme raporu öncesinde duyurulmasının önemini vurgulayan Bozkurt, paket çerçevesinde atılacak somut adımların Türkiye-AB ilişkilerini geliştireceğini dile getiriyor.
Avrupa’da önemli bir kesim Türkiye’yi hâlâ Gezi olayları üzerinden okumaya devam ediyor. Bu da ister istemez AK Parti hükümetine yönelik güven bunalımını biraz daha derinleştiriyor. Söz konusu bunalımın yansımalarını reform paketinin akabinde Avrupa medyasında çıkan haberlerde görmek mümkün. Birçok gazete haberinde AK Parti’nin reformcu kimliğinden çok ‘İslamcı’ kimliğine atıfta bulunarak paketi başörtüsünün serbest bırakılmasına indirgedi. İngiliz Independent ve Guardian gazeteleri haberi “Türk Başbakan başörtüsü yasağını kaldırdı” şeklinde duyururken Times, akıllara 28 Şubat dönemini getirtecek bir başlık attı: “Türkiye’de kaldırılan başörtüsü yasağıyla laik devlete saldırı”. Benzer manşetleri Alman, Avusturya, Danimarka ve İsveç basınında görmek mümkün.
Öte yandan paketin Kürt sorununun çözümüne yönelik içeriğine değinenler de olmadı değil. Örneğin, Fransız Le Monde gazetesi paketi “Türkiye’de Erdoğan’dan Kürtlere yönelik adım” başlığıyla duyururken, Le Figaro “Sivil özgürlükler reformu” başlığını tercih etti. Portekiz’in en büyük gazetelerinden Publico ise haberinde “Erdoğan, Türk özel okullarında Kürtçe eğitimi yasal hâle getiriyor” başlığını attı.
Bu çerçeveden bakıldığında reform paketinin Avrupa’da son dönemde oldukça negatif bir seyir izleyen Türkiye algısını pozitife çevirmeye yönelik olumlu bir adım olarak algılandığı söylenebilir. Fakat hatırlatmakta fayda var; AB’li yetkililer bütün açıklamalarında paketin hayata geçirilmesini takip edeceklerini vurguladı. Bu süreçte somut adımlar atılması ve diğer siyasi partilerin reform sürecine dâhil edilmesi hayli önemli. Aksi hâlde Avrupalılar söz konusu reform paketini AK Parti hükümetinin Türkiye’yi biraz daha ‘İslami’ kimliğe kavuşturmak için attığı adım olarak okumaya meyilli.
dssteknoloji
İSTİHBARAT SAHASI 
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.